In het kielzog van Charles Darwin, die 178 jaar geleden op de HMS Beagle vanuit Plymouth vertrok, begint de VPRO in samenwerking met Canvas en Teleac aan dezelfde reis. Het vertrek van de Clipper Stad Amsterdam op 28 augustus is het begin van een ongelofelijke zeilreis rond de wereld die acht maanden zal duren. Een avontuurlijke expeditie waarbij vooral wordt gekeken naar veranderingen op aarde en antwoord wordt gezocht op de vraag hoe onze planeet er nu werkelijk voor staat. Is de mens bezig het leven op aarde te vernietigen, of is dit sterk overdreven? Zoals Darwin zijn hoofd brak over het ontstaan van de soorten, buigen de makers van Beagle, in het kielzog van Darwin zich over de toekomst ervan. Een ongekend avontuur, 35 weken lang te volgen op televisie, radio en in de Gids, non stop op beagle.vpro.nl.

Wikipedia zegt:
The “Lady Hope Story”, published in 1915, claimed that Darwin had reverted back to Christianity on his sickbed. The claims were refuted by Darwin’s children and have been dismissed as false by historians.

Toen God begon, was er al zeeleven

Slecht nieuws voor creationisten: God staat niet aan het begin van de schepping. Hemel en de aarde werden niet uit het niets door hem geschapen. Er was al het een en ander. Heel veel water bijvoorbeeld, waarin zeemonsters leefden. En de enige god was God ook niet.


Wie beweert dat God zomaar hemel en aarde schiep, kan zich niet meer beroepen op Genesis, het eerste boek van het Oude Testament. De beroemde beginzinnen van het boek zijn namelijk altijd verkeerd vertaald en begrepen.

Dat stelt de Nijmeegse hoogleraar Exegese van het Oude Testament, prof. dr. Ellen van Wolde in de oratie die zij morgen uitspreekt bij de aanvaarding van haar leerstoel aan de Radboud Universiteit.

Van Wolde heeft het begin van de Hebreeuwse grondtekst van Genesis aan een nieuw onderzoek onderworpen. Ze komt tot de slotsom dat daar niet staat: 'In het begin schiep God de hemel en de aarde', zoals standaard wordt vertaald, maar: 'In het begin waarop God hemel en aarde scheidde...'.

Van Wolde analyseerde het tekstfragment niet alleen taalkundig, maar plaatste het ook in de context van de rest van de bijbel en van andere scheppingsmythes uit Mesopotamië die ongeveer in dezelfde tijd zijn ontstaan. Het misverstand schuilt volgens de hoogleraar vooral in de interpretatie van een enkel Hebreeuws woord, bara. Dat zou niet, zoals tot dusverre algemeen werd aangenomen, 'scheppen' betekenen, maar 'scheiden'.

Van Wolde meent dat op grond van de eerste zinnen niet kan worden volgehouden dat God als schepper van hemel en aarde wordt beschreven, maar slechts als degene die een ordening in de elementen aanbracht. Ook uit de zinnen die op de beginzinnen volgen, zou blijken dat God alleen materie uit elkaar heeft getrokken, de aarde uit het water te voorschijn heeft gehaald en daarboven een hemel heeft gespannen. Er was met andere woorden dus al iets voordat God aan zijn scheppingsweek begon: een watermassa waarin ook al 'zeemonsters' leefden. In feite was er ook al aarde, al diende die vrij van water te worden gemaakt om bewoonbaar te worden voor de eerste mens.

Terzijde merkt de hoogleraar op dat de schrijvers van Genesis melding maken van meer goden. God was niet alleen, hij richt zich in het scheppingsverhaal in een onderonsje tot zijn collega's.

Volgens Van Wolde maakt de nieuwe lezing van Genesis de positie van creationisten 'onhoudbaar'. Creationisten geloven dat God de aarde en alles wat daarop leeft in een week tijds maakte. Ze beroepen zich daarbij in eerste en laatste instantie op de bijbel. Van Wolde zegt dat creationisten (en aanhangers van de minder strenge scheppingstheorie 'intelligent design') twee fouten maken. Niet alleen lezen ze iets dat er niet staat, zoals zij nu zegt te hebben aangetoond, bovendien beschouwen ze het bijbelverhaal als bewijs voor hun theorie. "Maar uiteindelijk is het niet meer dan een verhaal, literatuur, die geen natuurwetenschappelijke waarde heeft, maar hooguit betekenis kan geven aan het leven."

Op de vraag waarom het tot 2009 moest duren voordat iemand de eerste zin uit het meest bestudeerde boek ter wereld goed vertaalde, weet Van Wolde ook geen sluitend antwoord. " Het is kennelijk heel moeilijk een tekst te lezen lós van wat je denkt dat er staat. Je moet jezelf dwingen terug te gaan tot het nulpunt, het begin. Dat heb ik gedaan. Niet denken dat je het al weet."

Verwacht de hoogleraar dat haar vondst nieuwe munitie is in de weer opgelaaide strijd tussen creationisten en evolutionisten? "Nee, ik denk niet dat er een schokgolf zal gaan door de gelederen van fundamentalistische christenen. Die zijn niet gecharmeerd van bijbelwetenschappers en nemen dus ook niets van ons aan."